Tłusty czwartek, obchodzony w tym roku 27 lutego, to święto głęboko zakorzenione w polskiej tradycji, które od wieków wyznacza początek ostatnich dni karnawału. Dzień ten kojarzy się przede wszystkim z jedzeniem pączków i faworków, ale jego historia sięga znacznie dalej, aż do czasów starożytnych.
Pogańskie korzenie i średniowieczna transformacja
Choć tłusty czwartek jest dziś związany z chrześcijańską tradycją przygotowań do wielkiego postu, jego początki sięgają czasów pogańskich. W starożytnym Rzymie obchodzono tłuste uczty ku czci nadchodzącej wiosny, podczas których zajadano się głównie pieczywem i mięsem, popijając je winem. W średniowiecznej Europie, a później również w Polsce, zwyczaj ten przekształcił się w pożegnanie karnawału, a na stołach zaczęły pojawiać się słodkie wypieki.
Pączek dawniej i dziś
Pierwsze pączki, jakie znano w Polsce, znacząco różniły się od tych współczesnych. Były przygotowywane z ciasta chlebowego, nadziewane słoniną lub boczkiem i podawane z pieprzem. Dopiero w XVI wieku, pod wpływem kuchni francuskiej i niemieckiej, zaczęto przyrządzać je w słodkiej wersji, smażone na smalcu i posypywane cukrem.
Legenda głosi, że jeden z królewskich kucharzy, eksperymentując z ciastem drożdżowym, przypadkowo stworzył pierwsze pączki o lekkiej, puszystej strukturze, które stały się podstawą dzisiejszego wypieku. Do dziś mówi się, że zjedzenie pączka w tłusty czwartek zapewnia pomyślność na cały rok.
Regionalne wariacje i współczesne zwyczaje
Choć pączki pozostają głównym symbolem tłustego czwartku, w różnych regionach Polski można spotkać także inne tradycyjne wypieki. Na Śląsku popularne są kreple, czyli lokalna odmiana pączków, a na Mazowszu i w Wielkopolsce królują chrust, znany szerzej jako faworki. Dawniej istniała również tradycja organizowania tzw. zapustnych biesiad, na których nie tylko jedzono, ale także śpiewano i bawiono się do późnej nocy.
Współcześnie tłusty czwartek to święto cukierników i miłośników słodkości. W tym dniu piekarnie i cukiernie przygotowują miliony pączków, a kolejki po najlepsze wypieki ustawiają się od wczesnych godzin porannych. Według szacunków statystyczny Polak zjada tego dnia od trzech do pięciu pączków, a łączne spożycie w kraju sięga kilkuset milionów sztuk.
Tłusty czwartek w popkulturze i mediach
Tradycja pączkowego święta doczekała się wielu odniesień w kulturze. Współczesne media społecznościowe prześcigają się w publikowaniu zdjęć i rankingów najlepszych cukierni, a wiele firm organizuje tego dnia degustacje i promocje na słodkie wypieki. Popularnym zwyczajem stały się także konkursy na najsmaczniejszego pączka oraz rywalizacje w ilości zjedzonych sztuk.
Niezależnie od zmieniających się czasów i kulinarnych trendów, tłusty czwartek pozostaje jednym z najbardziej wyczekiwanych dni w roku. To święto, które łączy pokolenia i sprawia, że choć na chwilę można zapomnieć o dietach, by oddać się słodkiej przyjemności, pielęgnując wielowiekową tradycję.
MW
FOTO: ilustracja/pixabay.com
